Hoe oer kan een wortel zijn? Ver voor de oranje peen Nederland veroverde, aten ze hier al lang gele, witte en paarse wortelen. Oerwortelen.
De liefhebber kan kiezen uit een immens gevarieerd aanbod groen te en fruit. Werp alleen al een blik op het sla- en tomatenassortiment en je weet genoeg. Telers bieden steeds meer variatie. Paprika’s in diverse kleuren, minipaprika’s, puntpaprika’s; ronde aubergines, witte aubergines, dunne Turkse aubergines, gestreepte aubergines; gewone courgettes, witte courgettes, ronde courgettes… en ga zo maar door. Deze groenten zijn populair en scoren hoog in de Nederlandse groentetop-10. Telers van andere groente zitten ook niet stil. Verandering van kleur, smaak en vorm doet eten, nietwaar. Dus duiken, naast de bekende witlof, langwerpige rode lof en ronde rode lof op, de radicchio.
Ook de peen gaat door de makeover molen, maar ik heb het idee dat de gepimpte wortel de aandacht niet echt kan trekken. Geen idee waaraan dat ligt, want ze barsten van de smaak. In de meeste supermarkten zie ik kisten winterpenen, bospeen en schoongemaakte bospeen, de waspeen. Maar waar zijn de paarse, gele en witte wortelen die een handjevol groentejuweliers als oerpeen aanbieden? Deze penen verdienen meer aandacht. Hoe ‘oer’ zijn de penen? Behoorlijk oer, maar ook weer niet. Al duizenden jaren geleden aten mensen wortelen. Dat kunnen zo maar oerwortels zijn geweest, wilde wortels. Ook waren er hoogontwikkelde beschavingen die deze wortelen wisten te veredelen. Het zaad van de teeltwortelen dook op een zeker moment in onze contreien op. De wortelen waren geel, wit en ook paars van kleur. De bekende oranje wortel verscheen pas later op het toneel. Vele bronnen zijn het erover eens dat deze wortel een Hollandse vondst is. Maar of het om een speling der natuur gaat of een bewuste kruising is, daarover worden nog regelmatig de messen geslepen. Ik houd me graag buiten zulk wapengekletter en constateer slechts dat de oranje peen kwam, zag en overwon. De andere penen leefden een anoniem bestaan in siertuinen en bij eigenwijze telers.
Een aantal jaar geleden wisten telers van oude groenterassen de aandacht te trekken. Een mens wil ook wel eens iets anders op zijn bord dan kropsla, bintjes en andijvie, nietwaar. Jac Nijskens was een belangrijke initiator met zijn Historische Groentehof in het Noord Limburgse Beesel. Hij zette eigenhandig de vergeten groente in de schijnwerpers. Jac liet me onder meer zijn oerpenen proeven. Sindsdien beschouw ik Jac als een man die Nederland weer smaak geeft. De gele en witte peen smaken minder zoet en hebben minder vezels dan de oranje wortel. Dat maakt deze wortels geschikt voor soepen en stoofjes. De paarse peen zit bomvol smaak en is vaak zoeter dan de oranje, vooral de exemplaren met een paarse buitenkant en een oranje kern. Zulke penen bieden de thuiskok veel mogelijkheden. Je kunt de wortels zelfs verwerken tot ijs en marmelade. Ook lekker: rauwe oerpeen bakken in wat boter en olie en vervolgens glaceren met wat kippenbouillon. Of een paarse peen in dunne plakjes snijden, in de oven op 80 graden drogen en als gezonde chipjes serveren. Wat mij betreft krijgen oerpenen de aandacht die ze verdienen.
Oerwortels met kip
Ingrediënten
2 rode oerwortels
2 gele oerwortels
2 oranje oerwortels
½bos tijm, fijngehakt
½bos rozemarijn, fijngehakt
2 tenen knoflook, fijngehakt
zout
zwarte peper uit de molen
1 maïskip
150 g boter
Bereiding
Verwarm de oven voor op 120°C.
Schil de wortels en snijd in blokken.
Leg ze op vetvrij papier en bestrooi ze met zout, peper, tijm en rozemarijn.
Voeg de fijngehakte knoflook toe.
Zet de wortelblokjes in de oven en laat ze drogen.
Bestrooi de kip met zout en peper en zet aan in een pan met de boter.
Gaar de kip ongeveer 45 minuten op 180°C in de oven.
Pluk het kippenvlees van de botten.
Meng de wortels met de stukken kip en breng op smaak met peper en zout.
Verdeel het wortel-kipmengsel over 4 diepe borden.
